Δημοσιεύθηκε o νέος νόμος περί σημάτων N. 4679/2020

24/03/2020 Επαμεινώνδας Δ. Καλαγιάκος

Με το παρόν παρουσιάζουμε συνοπτικά τις σημαντικότερες τροποποιήσεις που εισάγονται με τις διατάξεις του νόμου Ν. 4679/2020 (ΦΕΚ Α 71/20-3-2020) για τα εμπορικά σήματα, ο οποίος καταργεί τον προϊσχύοντα Νόμο 4072/2012 και επιφέρει σημαντικές μεταβολές στο δίκαιο των σημάτων.

Με το νέο νόμο αφενός ενσωματώνεται η Οδηγία 2015/2436 ΕΕ για τα εμπορικά σήματα και αφετέρου επιχειρείται η προσέγγιση του εθνικού σήματος στο σύστημα του σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ρυθμίζεται από τον Κανονισμό 2017/1001 ΕE. Η σύγκλιση του εθνικού σήματος με το σήμα της ΕΕ θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των αλλοδαπών επιχειρήσεων που έχουν συναλλαγές και επενδύσεις στην Ελλάδα.

Οι κυριότερες αλλαγές του νόμου σε πρακτικό επίπεδο συνοψίζονται παρακάτω ως εξής:

1. Νέα είδη σημάτων.

Καταργείται η προϋπόθεση της «γραφικής παράστασης» για την καταχώριση του σήματος, δηλαδή η ικανότητα του σήματος να αποτυπωθεί γραφικά και αντικαταστάθηκε από την απαίτηση το σήμα να αναπαρίσταται με οποιαδήποτε τεχνολογία. Ταυτόχρονα εισάγεται νέα προϋπόθεση για την καταχώριση του σήματος, η οποία συνίσταται στην δυνατότητα του σήματος να αναπαρίσταται με τέτοιο τρόπο, ώστε να προκύπτει με ακρίβεια και σαφήνεια το αντικείμενο προστασίας του.

Με το άρθρο 2 θεσπίζονται νέες μορφές σηµάτων, όπως τα «σήµατα θέσης», δηλαδή σήµατα που συνίστανται στο συγκεκριµένο σηµείο τοποθέτησης ή επίθεσης του σήµατος στο προϊόν, τα «σήµατα µοτίβου», τα «σήµατα κίνησης», τα «οπτικο-ακουστικά σήµατα» και τα «ολογραφικά σήµατα».

2. Κλάσεις (ταξινόμηση των προϊόντων και υπηρεσιών)

Το άρθρο 23 αναφέρει τις κλάσεις προϊόντων και υπηρεσιών και έχει στόχο να θέσει τους κανόνες εξειδικευμένης περιγραφής τους και την άρση μέχρι σήμερα δυσλειτουργιών που προέρχονταν από την απόρριψη σημάτων για προϊόντα που δεν ταυτίζονταν αλλά περιέχονταν στην ίδια κλάση.

Προβλέπεται ότι τα προϊόντα και οι υπηρεσίες για τα οποία ζητείται καταχώριση σήματος ταξινομούνται σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης, το οποίο καθιερώθηκε με τη διεθνή συμφωνία της Νίκαιας, που αφορά τη διεθνή ταξινόμηση προϊόντων και υπηρεσιών με σκοπό την καταχώριση σημάτων.

Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες για τα οποία ή για τις οποίες ζητείται η προστασία ταυτοποιούνται από τον καταθέτη με επαρκή σαφήνεια και ακρίβεια, ώστε να μπορούν οι αρμόδιες αρχές και οι οικονομικοί φορείς να προσδιορίσουν την έκταση της επιδιωκόμενης προστασίας. Σύμφωνα με τα ανωτέρω, μπορούν να χρησιμοποιούνται οι γενικές ενδείξεις που περιλαμβάνονται στους τίτλους των κλάσεων της ταξινόμησης της Νίκαιας ή άλλοι γενικοί όροι, εφόσον ανταποκρίνονται στα απαιτούμενα πρότυπα σαφήνειας και ακρίβειας. Η χρήση γενικών όρων, όπου συμπεριλαμβάνονται οι γενικές ενδείξεις των τίτλων των κλάσεων της ταξινόμησης της Νίκαιας, θεωρείται ότι περιλαμβάνει όλα τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που καλύπτονται σαφώς από την κυριολεκτική έννοια της ένδειξης ή του όρου. Η χρήση αυτών των όρων ή ενδείξεων δεν θεωρείται ότι περιλαμβάνει προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν μπορούν να νοηθούν κατά την ανωτέρω έννοια.

3. Διαδικασία υποβολής και εξέτασης της δήλωσης του σήματος από την Διεύθυνση Σημάτων (άρθ. 20-24).

Ενισχύεται η Διεύθυνση Σημάτων και η Διοικητική Επιτροπής Σημάτων, μέσω της πρόβλεψης στελέχωσης με υψηλού επιστημονικού επιπέδου έμψυχο δυναμικό. Για την καταχώριση εθνικού σήματος κατατίθεται δήλωση κατάθεσης σήματος στην Διεύθυνση Σημάτων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Οι υπάλληλοι διακρίνονται σύμφωνα με το άρθρο 20 σε Ελεγκτές, αρμοδίους για την λήψη και αρχική εξέταση των στοιχείων των δηλώσεων σημάτων, Ερευνητές (που πραγματοποιούν τον έλεγχο για προγενέστερα αντικρουόμενα σήματα), Εξεταστές (που πραγματοποιούν τον έλεγχο για την ύπαρξη απολύτων λόγων απαραδέκτου) και Καταχωρητές (αρμοδίους για την καταχώριση των σημάτων).

4. Ζητήματα προσωπικών δεδομένων

Στο άρθρο 34 ρυθμίζονται ζητήματα προσωπικών δεδομένων που υποβάλλονται στη Διεύθυνση Σημάτων, αλλά και ζητήματα αρχειοθέτησης. Η Διεύθυνση Σημάτων συλλέγει και αποθηκεύει σε φυσική ή και ηλεκτρονική βάση δεδομένων όλα τα στοιχεία. Η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων από τη Διεύθυνση Σημάτων υπόκειται στον Κανονισμό (ΕE) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (L 119) και στον ν. 4624/2019 (ΦΕΚ Α 137/29.08.2019).

5. Αυτεπάγγελτη έρευνα για ύπαρξη σχετικού απαραδέκτου.

Ο νέος νόμος εισάγει διαφορετική μορφή διοικητικής προστασίας για τα προγενέστερα σήματα. Συγκεκριμένα, όταν κατατίθεται μια νέα δήλωση σήματος, η Διεύθυνση Σημάτων δεν απορρίπτει αυτεπάγγελτα μια νέα δήλωση σήματος, όταν συντρέχει κίνδυνος σύγχυσης με προγενέστερο σήμα (άρθρο 24 παρ. 1 σε συνδυασμό με το άρθρο 5 παρ. 1 και 5). Αντίθετα, ενημερώνεται ο δικαιούχος του προγενέστερου σήματος, για να ασκήσει ανακοπή, εφόσον το επιθυμεί. Αν δεν ασκηθεί ανακοπή το σήμα θα καταχωρηθεί. Έτσι, οι λόγοι για τους οποίους η Διεύθυνση Σημάτων απορρίπτει μια δήλωση σήματος είναι μόνο οι λόγοι που ανάγονται στα απόλυτα απαράδεκτα του άρθρου 4. Αντίθετα, τα σχετικά απαράδεκτα του άρθρου 5 είναι μόνο λόγος ανακοπής ή ακυρότητας.

6. Αλλαγές στα τέλη

Το άρθρο 87 προβλέπει αυξημένα, σε σχέση με τα προϊσχύοντα, τέλη υπέρ του Δημοσίου για κατάθεση και ανανέωση σήματος, ενώ δίνεται η δυνατότητα καταβολής μειωμένων τελών, όταν οι αντίστοιχες ενέργειες γίνονται ηλεκτρονικά. Εντούτοις, καταργούνται τα τέλη για τις περιπτώσεις καταχώρησης αλλαγής επωνυμίας, έδρας, διεύθυνσης και νομικού τύπου, καθώς η ενημέρωση του μητρώου με τα επικαιροποιημένα στοιχεία των δικαιούχων δεν έχει πλέον κόστος.

Πιο αναλυτικά, τα βασικότερα τέλη διαμορφώνονται ως ακολούθως:
Για την κατάθεση:

• Κατάθεση σήματος, που υποβάλλεται έγχαρτα, εκατόν είκοσι (120) ευρώ
• Κατάθεση σήματος, που υποβάλλεται ηλεκτρονικά, εκατό (100) ευρώ
• Για κάθε επιπλέον κλάση προϊόντων ή υπηρεσιών, είκοσι (20) ευρώ
• κατάθεση σήματος από μετατροπή σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή διεθνούς καταχώρισης ή από διαίρεση δήλωσης σήματος σε περισσότερα μέρη, εκατόν πενήντα (150) ευρώ,
• κάθε επιπλέον κλάση, είκοσι (20) ευρώ

Για την ανανέωση του σήματος:

• Παράταση προστασίας σήματος, που υποβάλλεται έγχαρτα, εκατόν δέκα (110) ευρώ
• Παράταση προστασίας σήματος, που υποβάλλεται ηλεκτρονικά, ενενήντα (90) ευρώ
• Κάθε επιπλέον κλάση, είκοσι (20) ευρώ

Μεταβίβαση σήματος ενενήντα (90) ευρώ

Παραχώρηση άδειας χρήσης ενενήντα (90) ευρώ

Ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων:

• Κατάθεση προσφυγών, ανακοπών, παρεμβάσεων και αιτήσεων ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων, εβδομήντα (70) ευρώ
• Παράβολο συζήτησης ανακοπών, προσφυγών, παρεμβάσεων και αιτήσεων ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων, σαράντα (40) ευρώ
• εγγραφή εμπράγματων δικαιωμάτων, σαράντα (40) ευρώ
• έλεγχος και διαβίβαση διεθνούς αίτησης, δεκαπέντε (15) ευρώ
• αντικατάσταση εθνικού σήματος από διεθνή καταχώριση, εκατόν δέκα (110) ευρώ
• επαναφορά των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση, εκατόν δέκα (110) ευρώ

7. Τροποποιήσεις στη «δικονομία» ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων (ΔΕΣ).

Επέρχονται βασικές «δικονομικές αλλαγές» σχετικά με τη διαδικασία ενώπιον της ΔΕΣ (άρθρο 30 § 10), ενώ παρέχεται δυνατότητα παρέμβασης ενώπιον της ΔΕΣ από όποιον έχει έννομο συμφέρον, τουλάχιστον πέντε (5) πλήρεις ημέρες πριν από τη συζήτηση (άρθρο 30 § 12).

8. Πρόβλεψη υπαγωγής σε Διαμεσολάβηση ενώπιον της ΔΕΣ

Με το άρθρο 31 εισάγεται η δυνατότητα υπαγωγής των μερών στη διαδικασία της Διαμεσολάβησης για διαφορές που εκκρεμούν ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων, κατόπιν υποβολής από τα μέρη κοινής αίτησης διαμεσολάβησης, οποτεδήποτε μετά την κατάθεση ανακοπής, αίτησης έκπτωσης ή ακυρότητας και παρέμβασης. Η αίτηση κατατίθεται στη Διεύθυνση Σημάτων και διαβιβάζεται στη Διοικητική Επιτροπή Σημάτων. Με την κατάθεσή της αναστέλλεται αυτομάτως η διαδικασία ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων καθώς και οι προθεσμίες αναστέλλονται και συνεχίζουν να τρέχουν από την ημέρα επανάληψης της διαδικασίας.

Η διαμεσολάβηση ολοκληρώνεται μέσα σε ένα εξάμηνο που αρχίζει από την επομένη της υποβολής του αιτήματος, ενώ τα μέρη μπορούν να συμφωνούν εγγράφως παράταση της ανωτέρω προθεσμίας για χρονικό διάστημα έως τρείς (3) μήνες με κατάθεση της σχετικής συμφωνίας παράτασης στη Διεύθυνση Σημάτων. Τα μέρη ορίζουν από κοινού διαμεσολαβητή νόμιμα διαπιστευμένο στην Ελλάδα ή σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το άρθρο 5 του νέου νόμου 4640/2019 που διέπει τη Διαμεσολάβηση, και περαιτέρω, συμφωνούν από κοινού με τον διαμεσολαβητή τις ειδικές λεπτομέρειες για τη διαμεσολάβηση. Τα μέρη παρίστανται δια των πληρεξουσίων Δικηγόρων τους. Η πληρεξουσιότητα για την παράσταση των μερών διά πληρεξούσιου δικηγόρου ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων καλύπτει και τη συμφωνία περί υπαγωγής στη διαμεσολάβηση. Μετά το πέρας της διαδικασίας της διαμεσολάβησης υπογράφεται πρακτικό διαμεσολάβησης ή αποτυχίας αυτής, το οποίο κατατίθεται στη Διεύθυνση Σημάτων και διαβιβάζεται από τον Διαμεσολαβητή ή οποιοδήποτε μέρος στη Διοικητική Επιτροπή Σημάτων.

Σημειώνεται ότι και το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Intellectual Property Office, EUIPO) παρέχει τέτοια δυνατότητα διαμεσολάβησης.

9. Προσβολή αποφάσεων της ΔΕΣ για έκπτωση ή ακυρότητα σήματος ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων.

Η απόφαση της ΔΕΣ η οποία κρίνει αίτηση κατά δικαιούχου του σήματος με την οποία ζητείται έκπτωση από το δικαίωμα ή ακυρότητα του σήματος προσβάλλεται στα πολιτικά δικαστήρια, και όχι στα διοικητικά δικαστήρια, με ανακοπή του άρθρου 583 ΚΠολΔ. Η ανακοπή δικάζεται κατά την τακτική διαδικασία και αρμόδιο είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο της Αθήνας (άρθρο 47 § 4 στ. β’, 50 § 1 και 52 § 1).

10. Δυνατότητα ανταγωγής ή ανταίτησης ασφαλιστικών μέτρων στα Πολιτικά Δικαστήρια για έκπτωση ή ακυρότητα σήματος.

Οι δικαιοδοσίες πολιτικών και διοικητικών δικαστηρίων επαναπροσδιορίζονται. Σύμφωνα με τα άρθρα 38 παρ. 12-17 και 47 παρ. 4 στ. γ’, ο εναγόμενος για προσβολή σήματος μπορεί να ασκήσει ανταγωγή στα Πολιτικά Δικαστήρια με αίτημα την έκπτωση ή την ακυρότητα του σήματος στο οποίο στηρίζεται η αγωγή, κάτι που μέχρι πρότινος ήταν δυνατό στο πλαίσιο διοικητικής διαδικασίας ενώπιον της ΔΕΣ.

Έτσι, κάθε φορά που ο δικαιούχος του σήματος ασκεί αγωγή για προσβολή του σήματος του, ο εναγόμενος έχει τη δυνατότητα με ανταγωγή στα πολιτικά δικαστήρια να προβάλει τους λόγους έκπτωσης από το δικαίωμα στο σήμα (άρθρο 50 παρ. 2 επ.) ή τους λόγους ακυρότητας του σήματος στο οποίο στηρίζεται η αγωγή (άρθρο 52 παρ. 1 επ.). Παράλληλα, διατηρείται η δυνατότητα να προβληθούν αυτοτελώς στη Διοικητική Επιτροπή Σημάτων οι λόγοι έκπτωσης και ακυρότητας του σήματος.

Προκειμένου να μην εκδοθούν αντιφατικές αποφάσεις από τη ΔΕΣ και τα πολιτικά δικαστήρια, ο νόμος αποκλείει τη δυνατότητα να ζητηθεί η ακυρότητα ή η έκπτωση του σήματος ταυτόχρονα και στα πολιτικά δικαστήρια, αλλά και στη Διοικητική Επιτροπή Σημάτων και στα διοικητικά δικαστήρια μεταξύ των ιδίων διαδίκων.

11. Ένσταση απόδειξης της χρήσης του σήματος.

Με το νέο νόμο επεκτείνεται η πολύ σημαντική για την προστασία του ανταγωνισμού ένσταση απόδειξης χρήσης και στην αστική αγωγή κατά προσβολής του σήματος. Η ένσταση απόδειξης χρήσης προβλέπεται στα άρθρα 28, 40 και 54 του νέου νόμου.

12. Δημοσίευση αποφάσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σύμφωνα με το άρθρο 46, τα αστικά ή τα ποινικά δικαστήρια με τις αποφάσεις τους για προσβολή σήματος μπορούν, ύστερα από αίτηση του ενάγοντος ή του πολιτικώς ενάγοντος, αντίστοιχα, και με δαπάνες του προσβάλλοντος το σήμα, να διατάσσουν την δημοσίευση των αποφάσεων ή την ανάρτηση τους στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media). Το δικαστήριο αποφασίζει τον προσήκοντα τρόπο δημοσίευσης.

13. Σύσταση εμπράγματων δικαιωμάτων– αναγκαστική εκτέλεση – πτωχευτική διαδικασία

Προβλέπεται στο άρθρο 18 ότι επί του σήματος αλλά και επί της δήλωσης κατάθεσης σήματος μπορεί να συσταθεί ενέχυρο ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα με την εγγραφή της σχετικής σύμβασης στο μητρώο σημάτων.

Επίσης, προβλέπεται ότι το σήμα μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συντηρητικής ή αναγκαστικής κατάσχεσης και αναγκαστικής εκτέλεσης. Οι εν λόγω πράξεις εγγράφονται στο μητρώο σημάτων.

Τέλος, ρητά ορίζεται ότι το σήμα ανήκει στην πτωχευτική περιουσία. Η απόφαση που κηρύσσει την πτώχευση εγγράφεται στο μητρώο σημάτων.

Η ρύθµιση της µεταχείρισης του σήµατος ως περιουσιακού αγαθού μέσω των ανωτέρω διατάξεων ενισχύει την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς, καθώς διευκολύνει σημαντικά τους δικαιούχους σημάτων.

14. Εισάγεται ο νέος θεσμός του σήματος πιστοποίησης, το οποίο λειτουργεί ως ένδειξη ποιότητας.

Η νέα νομοθετική ρύθμιση, στο άρθρο 56, προβλέπει ρητά την κατάθεση σημάτων πιστοποίησης, ήτοι σημάτων που είναι ικανά να διακρίνουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που πιστοποιούνται από τον δικαιούχο του σήματος, όσον αφορά στο υλικό, τον τρόπο παρασκευής των προϊόντων ή παροχής των υπηρεσιών, την ποιότητα, την ακρίβεια ή άλλα χαρακτηριστικά, με εξαίρεση τη γεωγραφική προέλευση, από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που δεν έχουν την ανωτέρω πιστοποίηση.

Η δήλωση κατάθεσης σημάτων πιστοποίησης (άρθρα 56- 63) συνοδεύεται από κανονισμό χρήσης, ο οποίος συντάσσεται από τον καταθέτη της δήλωσης και αναφέρει τα πρόσωπα που επιτρέπεται να χρησιμοποιούν το σήμα, τα χαρακτηριστικά που πρέπει να πιστοποιεί το σήμα, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ο φορέας πιστοποίησης εξετάζει τα χαρακτηριστικά αυτά και εποπτεύει τη χρήση του σήματος.

Από τις διατάξεις του νέου νόμου, προκύπτει ότι η διαφορά του σήματος πιστοποίησης με το συλλογικό σήμα (άρθ. 64-71) έγκειται στο ότι το τελευταίο μπορεί να το χρησιμοποιεί κάποιος που είναι μέλος του προσώπου – φορέα συλλογικού σήματος, ενώ επιτελεί μόνο αντανακλαστικά λειτουργία εγγύησης ποιότητας, λειτουργία που επιτελεί εξ’ ολοκλήρου το σήμα πιστοποίησης. Ακόμα, γεωγραφικός όρος δεν επιτρέπεται να αποτελέσει σήμα πιστοποίησης, ενώ μπορεί να αποτελέσει συλλογικό σήμα, αρκεί να μην έχει καταχωρηθεί ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης ή προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη.

Έναρξη ισχύος
Λόγω του ότι η Οδηγία 2015/2436 ΕΕ ενσωματώνεται στην Ελληνική έννομη τάξη με μεγάλη καθυστέρηση και κανονικά έπρεπε να έχει μεταφερθεί στο εσωτερικό δίκαιο ήδη από τις 14.01.2019, ορισμένες από τις διατάξεις του Νόμου πρέπει να έχουν αναδρομική ισχύ από την ημερομηνία αυτή – επί της ουσίας, ο νόμος έχει αναδρομική ισχύ για τις δηλώσεις κατάθεσης σημάτων, τις ανακοπές και τις αιτήσεις έκπτωσης ή ακυρότητας που κατατέθηκαν από 14.01.2019 και εξής.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με εμπορικά σήματα: Επικοινωνήστε στο 210 3216108

Το πλήρες κείμενο του νέου Νόμου Σημάτων είναι διαθέσιμο εδώ.